Organisaties herontdekken met vallen en opstaan de kerk

In september wil een aantal organisaties een grootscheepse evangelisatie actie starten. Centraal erin staat de grootschalige verspreiding van de glossy MEER. De actie is gericht op "spirituele zoekers," volgens sommige cijfers vallen 4 miljoen Nederlanders in die categorie. Er is volop discussie op het Internet (weblog Jos Douma, weblog http://www.johvandenakker.nl/2012/01/meer-magazine-glossy-evangelisatie/, weblog Nico Dirk van Loo), of dit nog kan: massale verspreiding van een blad. Een van de kritische argumenten is deze (een quote van de weblog van Jos, die begint met een andere quote):

"Het slagen van #meer is mede afhankelijk van een groot draagvlak in christelijk nl. Een #ja zou daar wellicht iets beter aan bijdragen:-)." Christelijk Nederland wordt dus een beetje verplicht om mee te doen;-( Een #nee draagt daar inderdaad niet aan bij, maar die ruimte moet er toch zijn? Of is elke lokale kerk moreel verplicht om mee te doen?

Ik wil op dit laatste argument wat reflectie bieden. Want ik zie ook een positieve trend. Waar vroeger allerlei organisaties steeds meer kernactiviteiten van de kerk overnamen - evangelisatie, diakonaat, gemeenteopbouw, internationale relaties - zie je, dat diezelfde organisaties nu het belang van lokale kerken weer herontdekken. 

Die organisaties namen die activiteiten trouwens vaak over, omdat kerken ze lieten liggen. Of, omdat mensen die zich tot die activiteiten geroepen wisten, wilden professionaliseren. Maar hoe dan ook, er ontstond een afstand tussen organisaties als Agapè, TEAR, Operatie Mobilisatie, Woord en Daad, Youth for Christ enerzijds en de lokale kerken anderzijds. 

En nu herontdekken velen van die organisaties de kracht van de lokale gemeenschap opnieuw. En ze willen daarin investeren met hun expertise en met hun passie. En lokale gemeenschappen herontdekken hun kernverantwoordelijkheden ook opnieuw. Diakonaat is niet iets wat je uitbesteedt aan een professionele organisatie, diakonaat is kern van de christelijke gemeenschap. En net zo voor evangelisatie, gemeenteopbouw, pastoraat, enzovoorts. Kortom, de herontdekking van integral mission, de herontdekking van wat Newbigin al tientallen jaren geleden formuleerde: "the local community is the hermeneutic of the gospel." 

En ja, die herontdekking gaat met vallen en opstaan, met strubbelingen gepaard. Dat zien we nu gebeuren. Maar al met al gaat ze winst opleveren.

Zie je deze trend ook? Hoe waardeer je die trend?

Hangtijd: over Jezus volgen en vliegers

Gisteren had ik mijn maandelijkse "moment of glory." Om vijf over drie - vijf minuten te laat dus - kom ik bij ons gebouw aan en daar staan ongeveer tien mensen op mij te wachten totdat ik de deur opendoe. Ik ben belangrijk! Of ging het toch om de sleutel?

Tussen drie en half zes of zes uur hebben we met elkaar koffie gedronken, gepraat, gezongen, spelletje gespeeld, bijbel gelezen en gebeden. Maar vat ik alles in een woord samen, dan is het dit: hangen. Drie uur rondhangen met mensen. En dat probeer ik ook op andere momenten te doen. Tijdens onze maandelijkse open maaltijd: van drie tot negen rondhangen in ons kerkgebouw - samen inkopen doen, meehelpen met koken, bakkie doen, samen wat tafels en stoelen sjouwen, mensen verwelkomen, bijbellezen, bidden, eten, kletsen, doorvragen. Nu ja, in één woord: hangen.

En dan denk ik: ik heb toch het mooiste beroep van de wereld, want wat is er nu mooier dan te hangen met mensen? Tijd doorbrengen - geen agenda, geen voorgeschreven doelen. Volgens Graham Tomlin ontwikkelde Jezus trouw, medeleven en geduld in het leven van zijn leerlingen door kameraadschap, gastvrijheid, maaltijden en ook door samen tijd te verspillen. Hangtijd is dus belangrijk. Hangtijd met "gospel intentionality," of, zoals iemand anders het zei: "loitering with intent" - "doelbewust rondlummelen." Hangen kun je overal; bij het eten, in het winkelcentrum, op het strand, samen voor de televisie, een spelletje, gewoon in de Hema aan het ontbijt. Tijd schenken aan de ander en aan jezelf. Tijd die je op jouw beurt al cadeau hebt gekregen.

Tegelijkertijd heb ik ook soms weken zonder hangtijd. Want agenda's en activiteiten zijn mij nog veel te vaak de baas. Maar meer en meer ontdek ik: hangtijd is cruciaal. Het is net als met vliegeren - wanneer je hangt, gebeurt het. Hoe meer hangtijd, hoe meer tijd om tricks te oefenen en te doen. Hoe meer je anderen bijzondere dingen ziet doen, ziet groeien - een eerste gebed uitspreken, delen in het eigen leven, hoop vatten.

Voor wie denkt dat hangen mijn eerste natuur is. Nee, dat is het zeker niet. Ik ben van nature helemaal niet zo'n goede hanger. Niet met mensen en niet met vliegers. Ik ben eerder individualist en sociaal zijn er veel vaardiger mensen. En met 43 jaar ben ik op het strand voorzichtig om mijn vlieger keihard in te sturen - ik heb net teveel besef van mijn eigen breekbaarheid en de hardheid van het strand. Kijk, hangtijd en vliegeren is mijn keuze. Maar, ik denk, dat hangtijd voor volgelingen van Jezus geen optie is, maar een ingrediënt van hun gewone leven hoort te zijn.

Hoeveel hangtijd heb jij?

Hoe krijg ik meer tijd om mijn leven met anderen te delen

In het veranderingsproces naar missional communities of huiskringen, komt zonder twijfel deze opmerking: "Ik heb het al druk. Ik heb weinig tijd." Vertel, dat dat het goed is om elkaars leven te delen, en dit is een van de reacties. Terecht, veel mensen hebben het druk, hebben volle agenda's. En je leven delen met anderen kost tijd, die dus niet over is.

Een van de dieperliggende oorzaken van deze reactie is volgens mij, dat "je leven delen" voor veel christenen - populair gezegd - een paradigmawisseling is. We zijn zo gewend aan activiteiten, we zijn zo geconditioneerd om individuele keuzes te maken, dat we niet meer kunnen zien, wat voor andere mensen en in andere culturen zo voor de hand ligt. Kerk staat in onze cultuur voor activiteiten met een eenduidig label. Dus kerkdienst, bijbelkring, evangelisatie-activiteit, Alpha-cursus, bidstond, kerkenraadsvergadering, enzovoorts. Dus wanneer we horen, dat het goed is om ons leven meer met elkaar te delen, denken we in een Pavlov-reactie, dat we aan dit rijtje weer nieuwe activiteiten moeten toevoegen. En daarvoor is geen tijd. En zo kan de vraag om je leven meer te delen, ervaren worden als een nieuw moeten. En dat roept alleen maar weerstand op.

Maar, echt helpen doet deze observatie in de praktijk niet. Hoe kunnen we in dat nieuwe paradigma stappen? Ik denk, door het beginnen te doen. Acting your way in new thinking.

Hier wat vertrekpunten, concrete eerste stappen die je kunt zetten, zonder je leven op de kop te moeten zetten:

• Eten doe je toch al, waarom doe je het niet samen? Dank God voor zijn zegen en lees een stukje uit de bijbel.
• Die voetbalwedstrijd uit de Champions League of die uitzending van The Voice of Holland bekeek je toch al, waarom kijk je niet samen? En, stap 2: waarom nodig je er geen vrienden bij uit die niet gelovig zijn?
• Die sportavond had je toch al, waarom doe je dat niet samen?
• Gebruik de fiets of ga lopen in plaats van de auto te gebruiken. Je komt vaak iemand tegen en een praatje is snel gemaakt.
• Zoek de publieke ruimte op. Vergader niet in achterafzaaltjes van je kerkgebouw, maar spreek af in een lunchroom, of in de eetruimte van de Hema. Ruim netjes op en wordt stamgast. Maak een praatje met de bediening.

Eerste observaties: dit zijn allemaal onderdelen van het gewone leven en activiteiten zonder het label kerk.

Wat hier boven staat, is deel van mijn eigen zoektocht. Ik ben dus niet gearriveerd. Ik zit samen met anderen halverwege de paradigmawisseling. Gisteren hadden we een avond voor nieuwe kringen, en natuurlijk kwam deze vraag naar boven. En het was bijzonder om na te praten met een goede vriend die zei: "Vorig jaar was ik op bezoek bij Steve Timmis in Sheffield. En ik had precies dezelfde vraag. Nu niet meer. Het is veranderd. Ik heb gewoon tijd, elke week en ook nog vaker om anderen te zien en mijn leven te delen."

P.S. leuk achtergrondmateriaal:

• Een business blog voor kleine ondernemers over acting your way into, maar dan vanuit een volledig andere vraagstelling.
• Een citaat: “People are much more likely to act their way into a new way of thinking, than think their way into a new way of acting.”
• Nog wat voorstellen van Tim Chester.

De belangrijke vraag van Hirsch en Ferguson en van mij en vele anderen blijft wel: So: how do I get my people to act their way into a new way of believing and behaving regarding the mission of Jesus? Wat zijn jouw suggesties?

Hoe scoort Google jullie kerst?

Via google gezocht op maassluis en kerst, levert het volgende plaatje op:

Hoe hoog scoort jouw kerk met kerst?

Je kunt natuurlijk ook zoeken op kerstfeest, of kerk toevoegen. Zoek eens op Rotterdam en kerst. Waar vind je de eerste kerstdienst? En bij Amsterdam en kerst?

NB ik gebruik googlesharing voor anonimiseren van de zoekresultaten. Dat geeft dat een objectiever beeld - omdat Google niet weet, dat ik de zoekopdracht doe, en de zoekresultaten dus niet op mij toesnijdt. Bovendien vermindert het een klein beetje de hoeveelheid info die Google inmiddels over mij heeft verzamelt.

Kerkelijke uitspraak van het jaar

We zijn de laatste maand van 2011 ingegaan. Sinterklaas, Kerst en dan Oudjaar. Tijd om de balans op te maken, lijstjes te maken, terug te blikken. Voor mij is dit de nummer één kerkelijke uitspraak van het jaar:

Ik wil een kerk die mij ascese leert

James Kennedy

James deed deze uitspraak op een symposium van de NGK Haarlem over de toekomst van de kerk in de stad. Deze uitspraak  zingt nog steeds na in mijn hoofd.

James zoekt een kerk die hem leert eenvoudig te leven; eenvoudig, ongedeeld, sober. Een kerk die hem leert te geloven midden in de praktijk van het gewone leven. Welke rituelen en welke praktijken horen daarbij? Nog concreter: hoe moet je bidden? hoe bijbellezen? hoe je leven delen? hoe gul zijn? hoe gastvrij? hoe kom je tot een alledaagse spiritualiteit, om het weer wat verhevener te zeggen. Het gaat dus niet om een grootscheepse, maar om een radicale vernieuwing.

Herken je de vraag van James? 

Dit zet voor mij de agenda. Want, ik zie allerlei aanwijzingen, dat de vraag van James het programma moet zijn waar de kerk zich in 2012 en verder op moet richten. Waarom?

• James vraagt om de kerk die Jezus voor ogen had. In Matteus 28 geeft Jezus zijn leerlingen de opdracht de volken te leren onderhouden alles wat hij bevolen heeft. Jezus zegt, dat dit de opdracht van de kerk is. Wat is er gebeurd, dat James dan zo'n kerk zoekt? Zijn we iets kwijt geraakt?
• Dagelijkse spiritualiteit in de vorm van bidden en bijbellezen is aan het verdwijnen. Dat is een conclusie die Idea, het blad van de Evangelische Alliantie, trekt: bijbellezen heeft een boost nodig. Het is ook wat predikanten zien: kerkelijk betrokken gezinnen die nooit samen de bijbel openslaan. Secularisatie van binnenuit, noemde iemand dat. Het zijn vragen die ik zelf hoor: "Het lukt me niet om bijbel te lezen." "Wat betekenen die verhalen in het Oude Testament nu?" "Ik val in slaap als ik bid."
• Mensen zoeken naar wegen om het volgen van Jezus in hun gewone leven in te passen. En natuurlijk moet ik het andersom zeggen: we zoeken naar wegen om ons gewone leven te passen in het volgen van Jezus in. Johan ter Beek is dit op het spoor met zijn Zevende Regel en boekje Heerlijk Eenvoudig. Maar denk ook aan allerlei initiatieven zoals Total Church, Nederland Zoekt en de recente conferentie Binnen beginnen is buiten winnen, rondom huiskringen en "missional communities."
• Jos Douma schreef er al eerder over in zijn blogs over duurzame spiritualiteit (deel 1, deel 2, deel 3 en deel 4).
• In een terloopse opmerking van een lezing, zei Stefan Paas, dat gemeenschappen een "sustainaible liturgy" nodig hebben om te kunnen overleven.

Kortom, de zoektocht is naar een kerk, die leert Jezus te volgen in het gewone leven van werk, relaties, huwelijk, geld en vrije tijd. Een kerk die het leven van alledag heiligt - betekenis geeft.

Dit is wel leuk met wordle.net. De tekst van mijn laatste preek over Daniël er in gegooid. Dan krijg je dit plaatje. Handig voor volgende week zondag. In drie plaatjes kan ik de mensen alles vertellen over de afgelopen weken ;-)

Is er wel tijd voor betekenisvolle relaties buiten de kerk?

Matthijs Vlaardingerbroek vertelde dat -ie zijn werk in de Spoorwijk geweldig vond. Want daar zijn altijd mensen thuis. Daar kun je - mijn woorden - altijd een bakkie doen. Zit een deel van de missionaire pijn niet daar?

Als je deel bent van een tweeverdienersgezin, goede kans dat minimaal een van de twee dagelijks een behoorlijke afstand woon-werk overbrugt. Vroeg weg, laat thuis dus. Bovendien gaat het in veel gevallen om veeleisende banen. Dan zijn er ook nog kinderen, een hond en een hypotheek. Natuurlijk is er sport en ontspanning - voor jezelf en de kinderen. En dan ook nog de kerk - pastoraat of een muziekteam, kinderwerk of een bijbelkring. Hoeveel plaats is er dan nog voor betekenisvolle relaties met niet-christenen in de eigen woonomgeving?

Niet-christenen hebben volgens mij weinig kans om kwaad noch goed te spreken over christenen. Simpelweg, omdat hun levens elkaar niet echt kruisen. En dat komt niet alleen doordat er niet zoveel christenen zijn, of omdat ze hun mond allemaal houden. Maar, ook omdat onze levens overvol zitten. Natuurlijk, niet-christenen kennen Arie Boomsma, André Rouvoet, de paus en de katholieke kerk. Maar zien ze hoe christenen leven, getrouwd zijn, opvoeden, dromen, voetballen, uit hun dak gaan, twijfelen, elkaar ontmoeten, hun tuin wieden, zich inzetten? Zien ze christenen, die op loop- of fietsafstand van hen wonen, die dingen samen doen?

Zit een deel van de pijn niet hier? Op ons werk en de gesprekken op ons werk na, is er geen tijd over om werkelijk betekenisvolle relaties aan te gaan. Tien weken een Alphacursus draaien kost al veel regelwerk thuis... En dan klinken al die oproepen om je leven te delen met anderen activistisch, roepen ze schuldgevoel op.

Misschien projecteer ik mijn ervaring (zie hier, hier en hier) op die van anderen. Maar tot nu toe bevestigen gesprekken mijn beeld. Als dat zo is, dan kunnen we de volgende vragen stellen:

Klopt mijn beeld, dat veel (hoogopgeleide) christenen weinig vrienden buiten de kerk hebben?

Als dat voor jou geldt, zou je dat wel willen?

En als je het wilt, hoe zou je samen met anderen nieuwe betekenisvolle relaties kunnen aangaan?

En wat zou je daar voor willen veranderen in je leven?